Perceptie en de invloed van ons brein

Om de werking van perceptie goed te begrijpen, heb je eerst wat kennis over het brein nodig. Een super interessant onderwerp waar je oneindig veel over kunt lezen. Wij houden het hier bij de informatie die relevant is in relatie tot het ontstaan van iemands perceptie.

Wat is het brein?

Het brein is het meest complexe en mysterieuze orgaan van het menselijke lichaam. Het staat bovenaan ons centrale zenuwstelsel en stuurt al onze processen aan: van simpele bewegingen tot (diepgaande) gevoelens en emoties en van alledaags gedrag tot hoe we in het leven staan en naar de wereld kijken.

De evolutie van ons brein

Ons brein is een holistisch systeem, maar evolutionair gezien maken we onderscheid tussen 3 verschillende lagen die allemaal een eigen functie hebben:

Het reptielenbrein

Het reptielenbrein is het kleinste en oudste deel en wordt ook wel ons oerbrein genoemd. Het bestaat al miljoenen jaren en is volledig gericht op overleven. Dit deel van het brein bestuurt alle automatische processen en heeft controle over vitale lichaamsfuncties zoals de ademhaling, de hartslag en de bloedsomloop. Het reptielenbrein denkt niet na, onthoudt niets en reageert instinctief. Het functioneert dus buiten je bewuste controle.

Het zoogdierenbrein

Het zoogdierenbrein ontwikkelde zich later en ligt boven ons reptielenbrein. Dit deel wordt ook wel het emotionele brein genoemd, omdat het verantwoordelijk is voor onze gevoelens en emoties. Het zoogdierenbrein reageert primitief op prikkels en is gericht op genot. Het helpt je om gedrag dat je gelukkig maakt te herhalen en onplezierige ervaringen (zoals pijn en conflict) te vermijden. Bovendien stimuleert het zoogdierenbrein sociaal gedrag door je te belonen met het vrijgeven van dopamine: de neurotransmitter die jou een goed gevoel geeft.

Het mensenbrein

Het mensenbrein (onze neocortex) is het jongste deel van ons brein. Hierin zit je ratio, oftewel: je gezond verstand. In dit deel van ons brein bevindt zich ook de prefrontale cortex, ook wel de cockpit van onze hersenen genoemd. Dit deel zorgt ervoor dat we kunnen communiceren, nadenken, plannen kunnen maken, problemen kunnen oplossen en rationele beslissingen kunnen nemen. Kortom, hier bevindt zich ons dagelijks (zelf)bewustzijn.

De kracht van het onderbewuste

Hoewel het grootste deel van ons brein uit het bewuste mensenbrein bestaat, is ons onderbewuste systeem (het reptielenbrein) een miljoen keer krachtiger. Zelfs als je denkt dat je een weloverwogen beslissing neemt met je intelligente systeem, is de kans groot dat je onderbewuste systeem haar domineert.

Kenmerken van ons brein

Daarnaast heeft het brein een aantal eigenaardige kenmeren die ervoor zorgen dat jouw unieke waarneming van de wereld - oftewel, jouw perceptie - zonder enige moeite gevormd wordt en bovendien nogal hardnekkig kan zijn. Ons brein is:

• UNIEK
  Elk brein is anders geprogrammeerd als gevolg van de informatie die in het onderbewuste systeem is opgeslagen. Emoties, ervaringen, herinneringen, (oude) pijn, overtuigingen, het gedrag van de mensen om je heen etc. Al deze informatie wordt overgedragen van generatie op generatie en verzamelen we verder grotendeels in de eerste 7 jaar van ons leven.
  
  
• SELECTIEF
  Bij het opslaan van deze informatie is je brein behoorlijk selectief. Het slaat alleen op wat relevant voor je is. Alles wat niet van belang is voor jouw manier van leven, je cultuur, opvoeding, studie of werk etc. wordt genegeerd. Deze eigenschap van het brein leidt dan ook vaak tot (voor)oordelen en/of tunnelvisie.
  
  
• EIGENWIJS
  Bovendien is je brein nogal eigenwijs. Het gelooft dat de eerst opgeslagen informatie de enige waarheid is en het gebruikt deze breinwaarheid automatisch als referentiekader bij alles wat je denkt, voelt en doet.
  
  
• VERSLAVINGSGEVOELIG
  Het brein is gefocust op genot en heeft liever korte termijn fijn en lange termijn pijn, dan andersom. Het ontwikkelt bepaalde patronen die lekker voelen en passen binnen jouw comfortzone. Zonder dat jij je er bewust van bent, herhaal je deze patronen continu. En elke keer dat je hetzelfde denkt, voelt of doet, versterk je de neurale verbindingen in je brein. Hoe sterker deze verbindingen, hoe makkelijker het wordt om de volgende keer precies hetzelfde te denken, voelen of doen. Heerlijk toch?
  
  
• NEGATIEF
  Veiligheid boven alles. Voor je reptielenbrein staat alles in het teken van overleven. Maar omdat het de omgeving continu aan het scannen is op mogelijke risico’s en gevaar, is je brein nogal negatief. Niet zo gek dus dat je zoveel weerstand voelt op het moment dat je iets wil veranderen. Fysieke ongemakken, angst, irritatie, boosheid: je onderbewuste systeem saboteert en doet er alles aan om jou in hetzelfde kringetje te laten lopen. Dat is misschien niet effectief, maar wel voorspelbaar en lekker veilig.
  
  
• RAZENDSNEL
  Ons onderbewuste systeem is niet alleen veel sterker dan ons bewuste systeem, het is ook vele malen sneller. Binnen 0,25 seconde reageert het automatisch en zonder na te denken vanuit jouw opgeslagen programmering. Je begrijpt dat deze primaire reactie lang niet altijd het beste is voor de situatie en dat je soms beter even kunt nadenken.
  
  
• LIEVER LUI DAN MOE
  Maar het gebruik van je bewuste systeem - het systeem dat wél kan denken - kost je brein veel energie. Energie die het liever bewaart voor echt levensbedreigende situaties. Het brein is dus zuinig op het gebruik van je intelligente systeem en handelt liever op de automatische piloot. Het resultaat? Je onderbewuste systeem pakt voor 95% de regie en maar 5% van al onze beslissingen wordt gemaakt door ons bewuste (intelligente) systeem.
  
  

Kunnen we ons onderbewuste stoppen?

We horen vaak dat we niet zo snel moeten oordelen. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, weten we nu. Het vormen van een oordeel gebeurt in ons onderbewuste en dat systeem reageert razendsnel en zonder na te denken. Je kunt je onderbewuste dus simpelweg niet stoppen om te oordelen. Of toch wel? Je leest er meer over in ons e-book Ik zie, ik zie wat jij niet ziet.